Saturday, July 24, 2010

मावसबोलीतल्या कविता

Ιθάκη

Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,
να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,
τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις,
αν μέν’ η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή
συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,
αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,
αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.

Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος.
Πολλά τα καλοκαιρινά πρωιά να είναι
που με τι ευχαρίστησι, με τι χαρά
θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους·
να σταματήσεις σ’ εμπορεία Φοινικικά,
και τες καλές πραγμάτειες ν’ αποκτήσεις,
σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ’ έβενους,
και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής,
όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά·
σε πόλεις Aιγυπτιακές πολλές να πας,
να μάθεις και να μάθεις απ’ τους σπουδασμένους.

Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη.
Το φθάσιμον εκεί είν’ ο προορισμός σου.
Aλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου.
Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει·
και γέρος πια ν’ αράξεις στο νησί,
πλούσιος με όσα κέρδισες στον δρόμο,
μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.

Η Ιθάκη σ’ έδωσε τ’ ωραίο ταξείδι.
Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο.
Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.

Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε.
Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,
ήδη θα το κατάλαβες η Ιθάκες τι σημαίνουν.

Ithaca
by Konstantinos Kavafis (1911)
(English translation. Source unknown)

As you set out for Ithaca
hope your road is a long one,
full of adventure, full of discovery.
Laistrygonians, Cyclops,
angry Poseidon - don't be afraid of them:
you' ll never find things like that on your way
as long as you keep your thoughts raised high,
as long as a rare excitement
stirs your spirit and your body.
Laistrygonians, Cyclops,
wild Poseidon - you won't encounter them
unless you bring them along inside your soul,
unless your soul sets them up in front of you.

Hope your road is a long one.
May there be many summer mornings when,
with what pleasure, what joy,
you enter harbours you're seeing for the first time;
may you stop at Phoenician trading stations
to buy fine things,
mother of pearl and coral, amber and ebony,
sensual perfume of every kind -
as many sensual perfumes as you can;
and may you visit many Egyptian cities
to learn and go on learning from their scholars.

Keep Ithaca always in your mind.
Arriving there is what you're destined for.
But don't hurry the journey at all.
Better if it lasts for years,
so you're old by the time you reach the island,
wealthy with all you've gained on the way,
not expecting Ithaca to make you rich.

Ithaca gave you the marvelous journey.
Without her you wouldn't have set out.
She has nothing left to give you now.
And if you find her poor, Ithaca won't have fooled you.
Wise as you will have become, so full of experience,
you'll have understood by then what these Ithakas mean.


------------------------------------

इथाकीला परत येताना..

इथाकीला परत येताना, नेहमी, रस्ता लांब असू द्या,
अनुभवसंपन्न आणि चिन्मयी असू द्या
आणि वाटेत भेटणा-या अक्राळ-विक्राळ नरभक्षक राक्षसांची, किंवा
त्या क्रोधांध, खवळलेल्या महासागराची भीती मुळीच बाळगू नका..
निर्धार पक्का असेल, आणि देहाभोवती त्या अलौकिक चैतन्याचा पहारा असेल,
तर हे राक्षस आणि राक्षसी सागर दिसणारच नाहीत..
कारण ते नेहमी मनाच्या त्या भयभीत कोप-यातूनच उदयाला येतात!

त्या रस्त्यावरच्या प्रत्येक रात्रीनंतर, एक नवा उष:काल व्हावा..
आणि प्राचीच्या त्या गुलाबी हास्यात, प्रत्येक पहाटेची
एक वेगळी भूपाळी असावी, जी अळवताना, भैरवीचा विसर पडावा..
तो रस्ता आडवळणाने यावा, छोट्या मोठ्या बाजार हटातून
आणि परदेशी व्यापा-याच्या सुगंधी पेठांतून..
आणि झोळी कधी मोत्या-पोवळ्यानी भरून जावी..
तर कधी थकलेल्या मनगटाला, गुलाब-चंदनाचा स्पर्श व्हावा..
पण पैंजणाच्या रुणुझुणूला, नेहमी, एक सुजाण, विनयी ताल असावा..

इथाकीची तजेलदार आठवण तुमच्या मनात नेहमी असू द्या..
इथाकीला परत येणं, हे जणू प्राक्तनच आहे..
पण म्हणून परत येण्याची घाई करू नका..
काळ्यामध्ये थोडे भुरे, थोडे पांढरे व्हावे,
झोळीमध्ये नक्षत्र असावी, पण त्यांची फिकीर नसावी..
इथाकीनी मला काय दिलं, हा सवाल मनात मुळी नसावा..
कारण इथाकिनी तुम्हाला हा प्रवास दिला..
हे पुरागमन तुमचं संचितही आहे!

कदाचित परत आल्यावर ती गरीब आणि थकलेली वाटेल,
पण तो तुमचा भ्रम निश्चितच नाही..
तुमच्या प्रवासानी तुमच्यासाठी
सगळ्या इथाकी उलगडल्या असतील!
------------------------------------

राजनी खो दिल्यावर डोक्यात आलेली पहिली कविता निवडली. यापूर्वी कधीच मराठीत अनुवाद केला नाहीये, त्यामुळे मन बदलायच्या आत पूर्ण करायचं आणि पोस्ट करायचं ठरवलं. ही कविता ग्रीक भाषेत आहे. पण इथे त्याचा इंग्रजी अनुवाद देते आहे. ग्रीकमध्ये "इथाका" न म्हणता "इथाकी" म्हणतात. म्हणून मी मराठीत तोच गोंडस शब्द ठेवलाय.
"घरी परतण्याकडे" असं बघायला मला फार आवडत. मग ते नुसतं रोज कामावरून घरी जाण असलं तरी. आणि जगात कुठेही भेटणारे, पण मनात त्यांची इथाकी घेऊन वावरणारे लोक भेटले की कावाफीच्या या उदात्त कवितेची आठवण होते. :)
माझा खो मंदारला.
ता.क. हा स्वैर अनुवाद आहे. कारण मला त्या कवितेला मराठमोळायचा मोह आवरला नाही. न राहून इथाकीच्या ऐवेजी सारखं कोल्हापूर लिहावसं वाटत होतं.




20 comments:

Gayatri said...

लईच भारी! खूप सुरेख लय ठेवली आहेस, आणि शब्द सगळेच आवडले. "बाजार-हाटातून".
’इथाकी’ हे खरंच किती गोंडस आहे...आणि कोल्हापूर!!!! औक्षवंत हो.

Raj said...

majhya blogwar chukun unhaLyachya suttichi link dili hoti. ata durusti keli aahe.

Saee said...

Dhanyavad!

Mandar Gadre said...

खूप सुरेख आहे, मी पुन्हा-पुन्हा वाचली ही post :)

"एक वेगळी भूपाळी असावी, जी अळवताना, भैरवीचा विसर पडावा.." आह!

आणि "हे पुरागमन तुमचं संचितही आहे!" ह्यात "हे पुनरागमनही तुमचं (एक) संचित आहे" असा भाव आहे का? - कदाचित मला नीट कळलं नाहीये.

Saee said...

@Mandar..
My ajoba classifies "praktan" and "sanchit" as two different things. Praktan (destiny) is what you get, with the combination of your hard work,and the time and people that help. But Sanchit is something you bring to the moment, from your past, from your experience.
I have tried to put it in perspective. But I don't know whether it has worked!!

a Sane man said...

मूळ कविता वाचताना, ’हे एवढे मराठमोळे नसलेले तपशील हि कसे काय हाताळणार’ असं काहीसं मनात आलं होतं, पण तू कमाल्च केलीस - नितांत मोहक झालंय. पण, मला ’परत येण्याचे’ संदर्भ इंग्रजी अनुवादात नाही कळले...म्हणजे इंग्रजी वाचताना मला ’इथाकी’ला जाताना, तिथे पोहचल्यावर असे संदर्भ लागत होते (नि जरा alchemist सारखं वाटत होतं); त्यामुळे तू ’परत येण्याचे’ संदर्भ कुठून घेतलेस ते काही नेमकं कळलं नाही; पण कदाचित माझी कायतरी गफलत होत असेल. (आता alchemist सारखं म्हटलंय तर परत येण्याचा संदर्भही ग्राह्य धरायलाच हवा.)


कविता वाचताना फ़ैज़ अहमद फ़ैज़चा एक शेर आठवला...
फ़ैज़ थी राह सर-ब-सर मंज़िल
हम जहां पहुंचे कामयाब आये

तू by any chance phd करत्येस का?

Saee said...

This poem is actually based loosely on Odysseus's journey back home (to Ithaka) http://en.wikipedia.org/wiki/Odyssey. So the Posoidon and the Cyclops are the hurdles he faced on his way back.
I think I had that in my mind when I wrote it. :)

Yes me PhD karte ahe. Ata almost sampli. :)
Thanks for the comment. :)
Cheers
Saee

a Sane man said...

अच्छा. सही. phd करणार्‍यांना अशा कविता भलत्याच आवडतात, नाही? (समदु:खी आहे मी म्हणून :-) )

Saee said...

Haha.Ho astil kadachit. Pan prem-kavitanpeksha asha kavita jast awadtat mala.
Prem doghanni milun karava lagta na.. pravas ektyanehi karta yeto.
Ani doghani (kinva baryach jananni) milun kelela pravas mhanje directions warun bhandabhandi. :)
Tyapeksha ektach rakshasachya tavdit sapadlela bara!

Raj said...

सई, निमिष
त्याच गझलमधील एक शेर पीएचडी साठी फिट्ट बसतो. :)

स्टुडंट अ‍ॅडव्हायझरला
कर रहा था गम-ए-जहां का हिसाब
आज तुम याद बेहिसाब आए

a Sane man said...

@ Raj - lol :D

Yawning Dog said...

Deva, when i first read abt kho loka french/urdu/hindi/english kavitanche anuvad karteelch ase vatale hote pan greek !
(Ekhadhya marathi manasala Kali mera, kali nikhta, sagapo ithvar greek yet asel jasteet jast ashee mazee samajoot hoti)

झोळीमध्ये नक्षत्रं असावी, पण त्यांची फिकीर नसावी..
इथाकीनी मला काय दिलं, हा सवाल मनात मुळी नसावा..

he mala faar avdala

Ameya said...

Beautiful!
Pun malapun Ithakila jatana ha sandarbha vatla english translation madhun.. So I read the english version with a 'journey to reach your goal' meaning in mind.. But You know how intelligent I am when it comes to poems.. So..!
Kavita tar aprateem ahecche, but tyatla tu je marathi manala bhovel ase sandarbha, shabda vaparles te mala khup avadle..
Jholit nakshatra asavit pun tyanchi fikir nasavi..
Ithakina mala kay dila ha prashna manat mulich nasava..
Karan ithakina tumhala ha pravas dila...
Vah!! He tya english translation peksha kityek patini sundar ahe!

Random Thoughts said...

Awesome. Thanks for transforming the original poem so very well and introducing us to the wonderful poem.
In my mind, it connected so well with your post on India trip(may be what I am trying to say is it related to the thoughts I am having after my own India trip this time). Kudos!
Dhanashri

Saee said...

@Yawning Dog, Dhanashree
Thankoo
@Ameya,
Wah wah jade, chan comment keliyes. :P

madraskaari said...

lovely!

Unrelated -- waiting to watch these films on DVD.
http://www.livemint.com/2010/07/23202834/The-Alphonso-renaissance.html

Saee said...

@Pipa,
I did not know you understand Marathi!!
Yes. My parents watched that movie last weekend. And getting good movies on DVD is on my post-doc list!
Thanks for the comment. :)

Unique Poet ! said...

नमस्कार !
मी पहिल्यांदाच तुमच्या ब्लॉगला(खरं म्हणजे आता तुमच्या सर्व ब्लॉग्जला) भेट दिली आहे.
तुम्ही सुंदर लिहीता आहात , इथाकी-अनुवाद अतिशय छान झाला आहे.(आम्हाला ग्रीक येत नाही, तरीही आमची तहान,मराठी आणि इंग्रजीवर निश्‍चितच भागली,असो) ,
"उन्हाळ्याची सुट्टी" या ब्लॉग वरचे लेख मस्त आहेत, मला खरोखर आवडले, आता सगळे वाचेन ,
My Siblings Verses मधील कविता संग्रह छान आहे....तोही अजुन सगळा वाचायचा बाकी आहे.
मी आताच माझा ब्लॉग सुरू केला आहे.माझ्यासाठी जरा हे नवीन आहे....पण मजा येतेय.
http://sameerpnaik.blogspot.com , तुम्हाला भेट देण्याचे सस्नेह निमंत्रण !
Your opinon, Suggessions, comments are welcome!
लोभ असावा
समीर पु.नाईक

Anonymous said...

Awesome.. मला रत्नागिरी चा प्रवास वाटतो.. तो पण आत्ताचा जेव्हा रस्त्याचे काम पूर्ण झाले नाही

Anonymous said...

मकरंद (makarand_jadhav@hotmail.com)